SỐT XUẤT HUYẾT

1.   Bệnh sốt xuất huyết là gì?

Sốt xuất huyết là bệnh do muỗi gây ra, xảy ra ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới. Thể nặng của bệnh sốt xuất huyết, còn được gọi là sốt xuất huyết Dengue, có thể gây chảy máu nghiêm trọng, giảm huyết áp đột ngột (sốc) và khiến người bệnh tử vong nhanh chóng.

2.   Triệu chứng sốt xuất huyết

Nhiều người không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của nhiễm trùng sốt xuất huyết. Khi các triệu chứng xảy ra, chúng có thể bị nhầm với bệnh cúm và thường bắt đầu từ 4 đến 10 ngày sau khi bạn bị muỗi nhiễm bệnh cắn.

Sốt xuất huyết gây sốt cao 40 độ C và bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng nào sau đây:

- Đau đầu;

- Đau cơ, xương hoặc khớp;

- Buồn nôn;

- Nôn mửa;

- Đau sau mắt;

- Viêm các tuyến;

- Phát ban.

Hầu hết mọi người phục hồi trong vòng một tuần hoặc lâu hơn. Trong một số trường hợp, các triệu chứng xấu đi và có thể đe dọa đến tính mạng. Đây được gọi là sốt xuất huyết nặng, sốt xuất huyết Dengue hoặc hội chứng sốc Dengue.

Bệnh sốt xuất huyết nghiêm trọng xảy ra khi các mạch máu của bạn bị tổn thương và rò rỉ. Và số lượng tế bào hình thành cục máu đông (tiểu cầu) trong máu của bạn giảm xuống. Điều này có thể dẫn đến sốc, chảy máu trong, suy nội tạng và thậm chí tử vong.

Các dấu hiệu cảnh báo của bệnh sốt xuất huyết thể nặng thường bắt đầu vào ngày đầu tiên hoặc hai ngày sau khi hết sốt, bao gồm:

- Đau bụng dữ dội;

 - Nôn mửa liên tục;

- Chảy máu lợi hoặc mũi;

- Có máu trong nước tiểu, phân và chất nôn;

- Chảy máu dưới da, có thể trông giống như bầm tím;

- Khó thở hoặc thở nhanh;

- Mệt mỏi;

- Khó chịu hoặc bồn chồn.

Khi người bệnh không may chuyển biến sang sốt xuất huyết thể nặng cần được cấp cứu kịp thời, nếu trễ có thể dẫn đến tử vong hoặc di chứng nặng về sau.

3.   Khi nào cần gặp bác sĩ?

Cần được ngay lập tức nếu gần đây bạn đã đến một khu vực có dịch sốt xuất huyết, bạn bị sốt và xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm đau bụng dữ dội, nôn mửa, khó thở hoặc có máu trong mũi, nướu, chất nôn hoặc phân.

 Hãy tìm gặp Bác sĩ nếu gần đây bạn đã đi du lịch và bị sốt kèm theo các triệu chứng nhẹ của bệnh sốt xuất huyết.

4.   Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết do bất kỳ một trong bốn loại vi rút sốt xuất huyết gây ra. Bạn không thể bị nhiễm bệnh sốt xuất huyết khi ở gần người bị bệnh. Thay vào đó, bệnh sốt xuất huyết lây qua muỗi đốt.

Hai loại muỗi thường truyền vi-rút sốt xuất huyết phổ biến nhất ở cả trong và xung quanh nơi ở của con người. Khi muỗi đốt người bị nhiễm vi rút sốt xuất huyết, vi rút này sẽ xâm nhập vào muỗi. Sau đó, khi muỗi bị nhiễm bệnh đốt người khác, vi rút sẽ xâm nhập vào máu của người đó và gây nhiễm trùng.

Sau khi khỏi bệnh sốt xuất huyết, bạn có khả năng miễn dịch lâu dài với loại vi rút đã nhiễm bệnh, nhưng không phải với ba loại vi rút gây sốt xuất huyết khác. Điều này có nghĩa là bạn có thể bị nhiễm lại một trong ba loại vi rút khác trong tương lai. Nguy cơ phát triển bệnh sốt xuất huyết nặng của bạn sẽ tăng lên nếu bạn bị sốt xuất huyết lần thứ hai, thứ ba hoặc thứ tư.

5.   Các yếu tố nguy cơ gây bệnh sốt xuất huyết

Các yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ mắc bệnh sốt xuất huyết hoặc bệnh sốt xuất huyết ở thể nặng như:

- Sinh sống hoặc đi du lịch ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới sẽ làm tăng nguy cơ tiếp xúc với vi-rút gây bệnh sốt xuất huyết. Đặc biệt là các khu vực có nguy cơ cao như Đông Nam Á, các đảo phía tây Thái Bình Dương, Mỹ Latinh và Châu Phi.

- Bạn đã từng bị sốt xuất huyết trong quá khứ. Việc nhiễm vi rút sốt xuất huyết trước đây sẽ làm tăng nguy cơ mắc các triệu chứng nghiêm trọng nếu bạn bị sốt xuất huyết lần nữa

6.   Các biến chứng của bệnh sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết nặng có thể gây xuất huyết nội tạng và tổn thương các cơ quan. Huyết áp có thể giảm xuống mức nguy hiểm, gây sốc. Trong một số trường hợp, sốt xuất huyết nặng có thể dẫn đến tử vong.

Phụ nữ bị sốt xuất huyết khi mang thai có thể lây vi-rút sang em bé trong khi sinh. Ngoài ra, trẻ sơ sinh của phụ nữ bị sốt xuất huyết khi mang thai có nguy cơ sinh non, nhẹ cân hoặc suy thai cao hơn.

7.   Phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết

Vắc xin

Ở các khu vực trên thế giới có bệnh sốt xuất huyết phổ biến, một loại vắc-xin sốt xuất huyết (Dengvaxia) được chấp thuận cho những người từ 9 đến 45 tuổi đã từng bị sốt xuất huyết ít nhất một lần. Thuốc chủng này được tiêm ba liều trong suốt 12 tháng.

Thuốc chủng này chỉ được chấp thuận cho những người có tiền sử sốt xuất huyết được ghi nhận hoặc đã xét nghiệm máu cho thấy trước đó đã nhiễm một trong các loại vi-rút sốt xuất huyết, được gọi là nhạy cảm huyết thanh. Ở những người trước đây chưa bị sốt xuất huyết (âm tính), việc chủng ngừa dường như làm tăng nguy cơ bị sốt xuất huyết nặng và nhập viện do sốt xuất huyết trong tương lai.

Ngăn ngừa muỗi đốt

Tổ chức Y tế Thế giới nhấn mạnh rằng vắc xin không phải là một công cụ hữu hiệu để giảm sốt xuất huyết ở những khu vực có dịch bệnh phổ biến. Phòng chống muỗi đốt là phương pháp chính để ngăn chặn sự lây lan của bệnh sốt xuất huyết.

Nếu bạn sống hoặc đi du lịch đến một khu vực thường xảy ra bệnh sốt xuất huyết, những lời khuyên này có thể giúp giảm nguy cơ bị muỗi đốt:

- Ở trong nhà có máy lạnh. Muỗi mang vi rút sốt xuất huyết hoạt động mạnh nhất từ ​​lúc bình minh đến chiều tối, nhưng chúng cũng có thể đốt vào ban đêm.

- Mặc quần áo bảo hộ. Khi bạn đi vào những khu vực có muỗi, hãy mặc áo sơ mi dài tay, quần dài, đi tất và đi giày.

- Sử dụng kem chống muỗi. Kem chống muỗi có thể được áp dụng cho quần áo, giày dép, dụng cụ cắm trại và lưới trải giường của bạn. Đối với da của bạn, hãy sử dụng chất chống muỗi có chứa ít nhất 10% DEET.

- Giảm môi trường sống của muỗi. Muỗi mang vi-rút sốt xuất huyết thường sống xung quanh nhà ở, sinh sản ở vùng nước đọng có thể tích tụ trong những thứ như lốp ô tô đã qua sử dụng. Bạn có thể giúp giảm số lượng muỗi bằng cách loại bỏ môi trường sống nơi chúng đẻ trứng. Ít nhất một lần một tuần, đổ sạch và làm sạch các thùng chứa nước đọng như thùng trồng cây, đĩa động vật và lọ hoa. - Giữ các vật chứa nước đọng được đậy kín giữa các lần vệ sinh.

8.   Chẩn đoán

Chẩn đoán sốt xuất huyết có thể khó khăn vì các dấu hiệu và triệu chứng của nó có thể dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác chẳng hạn như chikungunya, vi rút Zika, sốt rét và sốt thương hàn.

Nếu gần đây bạn có đi du lịch, bạn nên mô tả chi tiết cho bác sĩ biết bạn đã đi đến đâu, ở đó vào ngày nào và trong quá trình ở đó có bị muỗi cắn hay không.

Bác sĩ của bạn cũng có thể lấy mẫu máu xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân gây bệnh.

9.   Điều trị

Không có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh sốt xuất huyết.

Trong khi hồi phục sau sốt xuất huyết, hãy uống nhiều nước. Gọi ngay cho bác sĩ nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng mất nước nào sau đây:

- Giảm đi tiểu

-  Ít hoặc không có nước mắt

- Khô miệng hoặc môi

- Thờ ơ hoặc nhầm lẫn

- Tay chân lạnh hoặc ẩm ướt

Thuốc acetaminophen không kê đơn (OTC) như Tylenol, Panadol có thể giúp giảm đau cơ và hạ sốt. Nhưng nếu bạn bị sốt xuất huyết, bạn nên tránh các loại thuốc giảm đau OTC khác như  aspirin, ibuprofen và naproxen natri. Những loại thuốc giảm đau này có thể làm tăng nguy cơ biến chứng chảy máu do sốt xuất huyết.

Nếu bạn bị sốt xuất huyết nặng, bạn có thể cần:

- Chăm sóc hỗ trợ trong bệnh viện

- Thay thế chất lỏng và chất điện giải qua đường tĩnh mạch (IV)

- Theo dõi huyết áp

- Truyền máu để thay thế lượng máu mất